بیشترین فشار بر دولت جدید در حوزه سیاست خارجی واقتصاد است / کارشناسان میگویند ما اقتصاددان خوب نمیخواهیم. اکنون نیازمند مذاکره کننده خوب هستیم؛ چون لزوما نمیشود با تکیه بر حل بحرانهای اقتصادی، مشکل کشور را حل کرد.
اگر به روند متغیرهای مهم اقتصادی نگاه کنیم، سطح تورم و قدرت خرید و رفاه جامعه کاهش پیدا کرده، فقر و نارضایتیها و مطالبات فروخفته اقشار مختلف جامعه افزایش یافته است.
پزشکیان وعدههایی در راستای اصلاح امور اقتصادی، از جمله مهار تورم، رشد اقتصادی، حقوق و دستمزد، قیمت بنزین، احترام به حقوق بانوان و بسیاری موارد دیگر داده است و گفت رشد اقتصادی بدون ارتباط با جهان محقق نمیشود. برای تحقق چنین رشدی ۲۰۰ میلیارد دلار سالانه مورد نیاز است و اشاره داشت بدون سرمایه گذاری اشتغال و تولیدایجاد نمیشود وتاکید داشت که هیچ کشوری بدون سرمایه گذاری خارجی و صادرات نتوانسته رشد اقتصادی داشته باشد.
اما برای جلب سرمایه با غرب باید رابطه تجاری و مبادلات مالی برقرار کنیم. وی همچنین گفت که قرار نیست دولت، برنامه جدیدی بنویسد. هر دولتی که سر کار آید باید برنامه موجود را که سیاستهای کلی است اجرا کند. مفهوم اینکه ساختار ثابت است، اما کارگزار تغییر کرده است.
اگر رئیس جمهور نتواند درباره حوزهٔ سیاست خارجی که تاثیرگذاری مستقیم در اقتصاد و وضعیت معیشت مردم و امور اجتماعی و... در کشور دارد؛ تصمیم بگیرد، او تنها به یک کارگزار تنزل میکند.
مبارزه با فساد گسترده، متناسب سازی دستمزد و تورم، حمایت از نخبگان، احتراز از قیمت گذاری دستوری، اصلاح وضعیت نابسامان بورس، مخالفت با هر نوع ارز غیر آزاد غیر از غذا و دارو، دخالتهای ناروای دولت در کسب و کارها و فعالیتهای بخش خصوصی، کاهش حجم حدود سه میلیون میلیارد تومانی بدهی دولت به نظام بانکی و صندوقها و سایر نهادهای غیر دولتی، لزوم واردات خودروهای کم مصرف، مبارزه با تورم و فقر و نوید برخورداری مردم از یک زندگی شایسته به جای یک زندگی حداقلی بخور و نمیر و رفع فیلترینگ و .... وعدههای آقای پزشکیان بود.
ایشان در مقابل ملتی قرار داد که مطالبات و خواستهای بهحقی دارند که باید انجام شود. این مطالبات تنها مختص افرادی که رای دادند نبود. بیش از نیمی از واجدین شرایط البته با استناد به آمارهای دولتی که رای ندادند نیز آن مطالبات را دارند. اینک که رئیس جمهور آمده، شهروندان انتظار دارند که بههرحال با این قولهای محکمی که داده تغییر و تحولاتی در جهت بهبود شرایط بسیار نامطلوب جامعه ایجاد شود.
آقای پزشکیان قطعا به پوسته سخت خطوط قرمز نظام برخورد میکند و قادر به گشودن گره کور مشکلات و مطالبات تلنبار شده جامعه نخواهد بود
سالهاست که با ریزش آراء مواجه بوده ایم، زیرا اقتصاد بیشتر تحت سلطه سیاست قرار گرفته و اسباب تنزل وضعیت معیشتی و رفاه و شرایط اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی جامعه را فراهم آورده است.
دکتر پزشکیان برآمده از هر طیف و جناحی، با وعده و عیدهایی که تحقق آن مطلوب هر ایرانی وطن پرستی است سکان هدایت دولت را به دست گرفته، چه کسانی که در انتخابات مشارکت کرده و یا نکرده اند، به دنبال تحقق این وعدهها و رهایی کشور از بحرانهایی است که زندگی را بر آنان تلخ کرده است.
نهادهای قدرتمند اقتصادی و سیاسی متعددی در تمام ارکان سیاسی و اقتصادی کشور نفوذ مؤثر دارند و در مقابل ایشان ایستاده اند؛ که او باید در برابر آنان دست به انتخاب بزند و احتمالا هزینههای سیاسی بالایی را هم باید تحمل کند.
پاسخگویی به مطالبات انباشت شده مردم،مستلزم گذر از مسیری است که احتمالا با سیاستهای عمق راهبردی نظام در تعارض است. کما این که بدون تعیین تکلیف مسائلی نظیر انرژی هستهای، تحریمها، FATF و کنوانسیونهای مرتبط به آن مانند CFT و پالرمو و پولشویی و... و نیروهای نیابتی، جهاد اسلامی، نابودی اسرائیل، دشمنی با استکبار جهانی در راس آن آمریکا، بدون تردید امکان استقرار روابط مسالمت آمیز با کشورهای توسعه یافته و قرار گرفتن در چرخه اقتصادی و تبادلات تجاری و بانکی جهانی و ارتقای تجارت خارجی برای جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و تکنولوژی روزآمد در راستای افزایش تولید ناخالص داخلی و درآمد ملی و سرانه واشتغال، وجود ندارد؛ یعنی این موارد باید تعیین تکلیف شود.
* در مورد FATF نیز دیدیم که به صراحت در مناظرهها گفته شد سعید جلیلی مانع بوده و به روایت آقای پورمحمدی شخص آقای جلیلی نخواسته این مساله به نتیجه برسد. حال با این شرایط تصور میکنید که آیا همین FATF را دولت آقای پزشکیان میتواند حل کند؟ مساله دوم، بازگشت مکانیسم ماشه است که بهنظر میرسد خیلی جدی است.
در مورد FATF حدود ۵ سال است که در مجمع تشخیص مصلحت نظام مانده و تعیین تکلیف نشده است. ظاهرا جمهوری اسلامی دو مورد از پروتکلهای FATF را تصویب کرده که یکی مبارزه با پولشویی است و دیگری اصلاح قانون «مبارزه با تأمین مالی تروریسم» که یک مورد جایگزینی است اگر فرض کنید تحریمها برداشته شود، روابط مسالمت آمیز هم با غرب برقرار شود، حتی برخی از مسائل تنش آفرین خاورمیانه هم حل شود و روابط ایران با کشورهای خارجی نیز از لحاظ تجاری برقرار شود، بدون پذیرش FATF چگونه تبادلات پولی و بانکی خود را با کشورهای جهان انجام دهیم؟
بنابراین FATF یکی از مسائل مهمی است که سرنوشت اقتصاد کشور یعنی رفاه، آسایش و امنیت خاطر مردم که مهمترین هدف نهایی دولتهاست به آن مرتبط است. یکی از علل ناکامی ما همین عدم پیوستن به FATF است.
موانع بسیاری فراروی سیاستگذاریهای پزشکیان وجود دارد و او بر همه واقف است. خطوط قرمز بسیار هستند و رئیس جمهور همانطور که گفته به آنها پایبند است، اما معلوم نیست به چه پشتوانهای وعدهها و قولهای محکمی به ملت ایران داده است.
نباید فراموش کنیم، که رئیس جمهور، دومین شخص نظام و اولین شخصیت اجرایی کشور و مجری قانون اساسی است؛ لذا تامین بسیاری از مطالبات جامعه به اراده و قدرت مدیریت و عملکرد او مرتبط است. در سیاستگذاریهای داخلی در راستای ایفای تعهدات و وعدههایی که به مردم داده است، تا آنجایی که تحت تاثیر سیاست خارجی به بن بست نخورد، یعنی به آن خط قرمزها اصابت نکند، قادر به ایفای نقش موثر است. مانند کارهایی که میتواند در کوتاه مدت انجام دهد و جلب اعتماد کند؛
ازجمله: تامین مطالبات اقشار مختلف جامعه مانند بازنشستگان، کشاورزان و فرهنگیان و... که هر روز به خیابان میآیند و مطالبات و اعتراضات خود را فریاد میزنند و گوش شنوایی هم برای شنیدن آنها وجود ندارد، صیانت از آزادیها و حقوق مدنی جامعه؛ اینها را میتواند در کوتاه مدت انجام دهد. لحاظ حق مالکیت، احترام به حقوق زنان، جلوگیری از هرگونه تعرض زبانی و فیزیکی به آنان، باز گرداندن اساتید اخراجی به دانشگاهها، تضمین استقلال و حرمت نهادن به کلیه نهادهای آموزشی، جمع کردن بساط گشت ارشاد یا پروژه نور و انجام اقداماتی از این دست، آثارش خیلی زودهنگام در جامعه منعکس میشود.
همه اینها، از برنامه ریزی مهمتر است. مبارزه با فساد و مفسد بهطوری که آثارش در جامعه خیلی زود آشکار شود. مردم باید ببینند او واقعا این کارها را انجام میدهد، جلوی فساد را میگیرد، منابع را بیخود تلف نمیکند، تسهیلات بانکی رانتی به شرکتهای کاغذی خود بانکها تعلق نمیگیرد، این کارها را که میتواند بکند. اینها کاری به سیاستهای خارجی و تحریمها ندارد. اینها کارهایی است که رئیس جمهور در داخل میتواند انجام دهد. مثلا در حال حاضر با کمبود برق مواجهیم، یعنی بحران انرژی و آب و در زمستان با کمبود گاز.
اکنون هم کارخانهها دستکم دو روز در هفته برق ندارند. میدانید چه صدمهای از این قطعی برق میبینند و چقدر زیان میبینند؟ این زیانی که از قطعی برق میبینیم از تراز مثبت تجاری در حوزه برق ما بیشتر است؛ بنابراین در نبود منابع سرمایه گذاری میتواند در کوتاه مدت صادرات برق را متوقف کند. حالا تراز تجاری برق هم صفر شود، اشکال ندارد. الان مردم در بیبرقی رنج میکشند. همین روند نیز چقدر از رشد اقتصادی کم میکند؟ چقدر اشتغال را کاهش میدهد؟ چقدر کارخانهها را به زیان میاندازد؟
تعیین قیمت بنزین برای همه دولتها بحرانی است. یکی از معضلاتی که در زمان روحانی پیش آمد، این بود که ناگهان بنزین سه برابر شد. دیدید که چه فاجعهای رخ داد. حالا آقای پزشکیان گفته اگر بخواهم بنزین را افزایش دهم، با موافقت مردم افزایش میدهم. این یعنی چه؟ چطور با موافقت مردم افزایش دهد؟ مردم باید نماینده داشته باشند. نماینده مردم چه کسانی هستند؟ نمایندگان مردم، نمایندگان مجلس هستند. از چه کسی میخواهد موافقت بگیرد؟ از مردم موافقت بگیرد که قیمت سوخت را بالا ببرد؟ اصلا قیمت سوخت ما با توجه به حداقل دستمزدی که داریم در قیاس با کشورهای دیگر، گرانترین سوخت است.
یک کارگر با حداقل دستمزد در عربستان، چندین برابر ما میتواند بنزین خریداری کند؛ بنابراین بنزین ما نسبت به دستمزدی که میگیریم ارزان نیست و گران هم هست. ضمن اینکه اگر قرار باشد قیمت بزنین را بالا ببرند، آنوقت گفتند میخواهیم در قبالش یارانه دهیم.
بنزین کالایی است که اگر گران شود در تمام امور مردم تاثیر میگذارد، چون همه مردم مصرف کننده هستند، همه مردم به کالا نیاز دارند، به خدمات نیاز دارند. همه کالاها باید از مبدایی به مقصدی حمل شوند. هزینه حمل را بالا میبرد. بالا رفتن هزینه حمل، هزینههای عمومی کارخانهها و قیمتهای تمام شده را بالا میبرد، سطح عمومی قیمتها را بالا میبرد و تورم ایجاد میکند.
وی میتواند فشار را از روی بانوان بردارد. این اثر زودهنگام دارد، در جامعه منعکس میشود. جلوی صادرات برق را بگیرد. میتواند این بحران را قدری تخفیف دهد یا مثلا از اقدامات خلق الساعه نظیر صدور مقررات و دستورالعملهایی که باعث قفل شدن فعالیتهای بخش خوصی به نفع رانت خواران میشود جلوگیری نمایند دست سودجویان و صاحبان قدرت و نفوذ سیاسی را از حوزهٔ واردات کوتاه کند. دست الکاپونهای اقتصادی سیاسی را از بورس که اکنون به تسخیر آنان درآمده و به یک کازینوی بزرگ تبدیل شده کوتاه کند........
در ماجرای انتخابات در حقیقت اکثریت نشان دادند که مخالف روندهای موجود هستند. مگر اینکه اقداماتی انجام شود که اعتماد عمومی جلب شود. وقتی اعتماد بین دولت - ملت برقرار شود، به تقویت اراده دولت هم در ارائه خدمات بهتر به مردم میانجامد. ارادهاش را تقویت میکند و در تحقق بخشیدن به وعدهها جسورترش میکند.
دولت در خنثی سازی بسیاری از کارشکنیها و بحرانهای ساختگی و اتهام زنیها از سوی کسانی که با انجام اصلاحات، منافع آنها در خطر قرار میگیرد، با چالشهای بسیاری روبهروست که ناگزیر باید هزینههای سیاسی آنها را هم تحمل کند / بنابراین آقای پزشکیان بسیار راه سخت و پیچیدهای در پیش دارد.
معضلات آنقدر پیچیده و عمیق است که با برنامه ریزیهای کوتاه مدت که مثلا یک وزیر اقتصاد بیاید و کار را انجام دهد، حل نمیشود. وزیر اقتصاد باید دید بلندمدت داشته باشد. دید بلندمدت هم در یک دوره چهار ساله جواب نمی دهد. برای اینکه لوازمش نیست، ملزوماتش نیست، شرایطش نیست و بسیار مشکل مینماید / ایشان با کمک افراد شاخص مانند آقای طیب نیا یا ظریف و دیگران و گزینشهایی که مبتنی بر تخصص و مبتنی بر بینش و دانش و آگاهی آن فرد و دور از رانت بازی و جناحی گرایی و خویشاوند سالاری است ......امید میرود اقدامهایی در کوتاه مدت برای بهبود شرایط انجام شود؛ والا کار بسیار مشکلخواهد بود در هر حال موفقیت او به فرو کاستن سنگینی بار ناکامیهای جامعه میانجامد